Stilte

Met het aanbreken van het nieuwe jaar kwam de realisatie dat ik niet mee heb bewogen met de tijd. Beter gezegd: de chronologie van de tijd is verdwenen en het is of ik heel lang heb stilgestaan terwijl de wereld doordraaide. Door dat besef heb ik weken aaneen geen woord op papier kunnen zetten en weken aaneen geen noot kunnen spelen. Ik kan niet goed verwoorden hoe beangstigend dat is geweest. Mijn veilige havens – woorden en klanken – leken ver buiten mijn bereik.

Stilte is soms de afwezigheid van geluid. Dan is het een leegte. Stilte is veel vaker een brug tussen klanken, klanken die ieder beter tot hun recht komen door de ruimte om hen heen. De stilte is dan vol van verwachting en vormt een bepalend deel van een verhaal of een lied. Dat is wat ik leerlingen in de muzieklessen probeer bij te brengen: rusten en stiltes in de muziek hebben grote waarde, dus behoud je concentratie en blijf tellen. Inmiddels weet ik dat stilte soms ook de onmogelijkheid is om tot klank te komen.

Toch is er nu dit blog. Want steeds vaker komen er flarden van het hier en nu binnen drijven. Vergelijk het maar met een ouderwetse radio waar je aan de knoppen moet draaien om de juiste frequentie te vinden. Even komt een lied helder door, direct daarna is er weer statische ruis. Een enkele keer heb ik de moed en de energie om door te zoeken naar een helder signaal en stuit ik per toeval op iets moois.

Die korte, heldere momenten bieden hoop in de wanorde van mijn leven in rouw. Stel je de frustratie voor als jouw radio zonder pardon op de grond kapot wordt gegooid. Alles waar je graag naar luisterde, piept en kraakt. Het is dan een hele opgave om niet wanhopig te worden; je hebt enkel deze radio en je moet het zien te fixen. Wat als je dat niet kan? Het antwoord op die vraag durfde ik niet te formuleren.

Inmiddels weet ik dat ik het niet kan fixen. Dat wil niet zeggen dat er niet iets anders kan ontstaan. De flarden van het hier en nu, die korte heldere momenten zijn er immers weer. Ik kies er daarom voor de metafoor van de radio los te laten en deze periode te zien als de stilte in muziek die de luisteraar vol verwachting doet uitkijken naar de volgende frase.

Luisteren en ervaren in plaats van doen – het is moeilijk, maar van onschatbare waarde. Een les die ik zelf blijkbaar nog te leren heb. Voorzichtig verwelkom ik de stilte als brug tussen periodes van klank, die zich uiteindelijk vormen tot een lied, een verhaal.

With the arrival of the new year came the realization that I had somehow not moved forward in time. Or rather: the chronology of time had evaporated and it was as though I’d been at a standstill while the world continued its course. Realizing this made me unable to write a single word, unable to play anything for weeks on end. I cannot quite put to words how terrifying that was. My safe havens – words and music – seemed to be beyond my reach.

Sometimes silence is the absence of sound. Then there is emptiness. Far more often silence is a bridge between sounds, and these sounds each gain in importance thanks to the space around them. This silence is filled with expectation and is an inherent part of a story or a song. It’s what I try to teach students in their music lessons: rests and silence in music are of great value, so please stay focused and keep counting.
Now I know silence can also be the inability to create sound.

And yet, here is another blog. Because little by little fragments of my surroundings do manage to reach me. You could compare it to an old-fashioned radio, where you have to turn the dials to find the right frequency. Briefly, a song comes through loud and clear, immediately followed by static. Sporadically I have the courage and energy to keep searching for a clear signal and with some luck tune in to something beautiful.

These brief, clear moments offer hope in the chaos that is living with grief. Imagine the frustration when your radio is ruthlessly smashed on the ground. Everything you loved to listen to is now distorted and unrecognizable. It’s pretty difficult to not become desperate; you only had that one radio and you really want to fix it somehow. What if you can’t? I didn’t dare answer that question.

I now know that I can’t fix it. But that doesn’t mean new things cannot grow. The fragments do reach me; those short clear moments are actually there. And that is why I choose to let go of the metaphor of the radio. Instead, let’s view this period as a long period of rest in music, tempting the listener to expectantly look forward to the next phrase.

Listening and experiencing instead of doing – it’s difficult, though extremely valuable. A lesson I apparently still need to learn. So I cautiously welcome the silence as a bridge between periods of sound, that will in the end shape themselves into a song, a story.