English below
Ze had een lied gekozen om zelfstandig te oefenen. Een lied dat ze kende van de kerk, een lied waar ze van hield. Ik gaf haar direct een arrangement voor drie spelers, want ze komt uit een muzikale familie. Je lievelingslied spelen met je lievelingsmensen, het wordt niet veel beter dan dat.
Twee weken later stond ze weer naast me in de les. Hoe is het gegaan, vroeg ik. Direct begon ze te zoeken in haar bladmuziek. Want het was goed gegaan, behalve dan vanaf de tweede bladzijde na de dubbele maatstreep. Toen snapte ze het niet meer, want de melodie was verdwenen. Ik begon breed te lachen en beaamde dat daar iets bijzonders gebeurde in de muziek. Ze had de variatie gevonden!
Als je een lied goed kent, geeft dat enorm veel houvast voor de klankvoorstelling. Je weet wat er moet volgen op iedere noot, waardoor technisch lastige stukjes toch snel ingestudeerd kunnen worden. Ken je ook de tekst, dan helpt dat enorm met de frasering. Je weet wat de intentie is van de muziek en waar je je adem moet plaatsen. Maar als je de zang vervangt door een ander melodie-instrument, veranderen je mogelijkheden.
Een gezongen lied wordt vaak gedragen door de tekst. De variatie zit minimaal in de noten en maximaal in het verhaal dat wordt verteld. Bij het wegvallen van die tekst, omdat je, zoals in mijn geval, alleen panfluiten gebruikt, moet je iets anders verzinnen om het interessant te houden. Je gaat variëren in klank, in articulatie, in dynamiek. En in dit geval ook in de invulling van de noten.
Lange tonen van twee tellen waren vervangen door loopjes van achtste noten. Er zat plots veel meer beweging en kleur in de bovenstem. Ik wees haar op de tonen die overeenkwamen met de basismelodie en speelde de variatie voor. Nu kon ze volgen waar haar lievelingslied toch gebleven was en begonnen haar ogen te sprankelen.
Een eenvoudige melodie lijkt niet zoveel voor te stellen. Maar eigenlijk is het een kleurrijke vlinder. Deze kleine beestjes vallen bijna niet op als ze stil zitten op een halm. En dan komen ze in beweging. Voorzichtig openen de vleugels zich een paar keer, kleur en patroon schitteren in de zon. Ze gaat de lucht in, waarheen? Een vlinder kiest geen rechte lijn – welnee! Sierlijke bochten, onverwachte wendingen, salto’s en omwegen, en dat alles om uiteindelijk 30 centimeter van de starthalm vandaan weer neer te strijken.
Instrumentale muziek werkt net zo. In de basis lijkt het eenvoudig; wel mooi, maar niet specifiek opmerkelijk. Tot je gaat letten op de route die de musicus neemt. Dan hoor je dingen die je niet had verwacht; gaat al je aandacht even naar het wonderlijke ontvouwen van de muziek met al haar kleuren en nuances. Op zulke momenten staat de tijd stil en hoeven we ons enkel te verwonderen. Je komt weer in het hier en nu met een sprankeling in je ogen, want je hebt schoonheid gevonden op een onverwachte plek.
Like a butterfly
She had picked a song to practice independently. A song she was familiar with from church, a song she loved. I gave her an arrangement for three players, because she comes from a music-minded family. To be able to play your favourite song with your favourite people – it doesn’t get any better than that.
Two weeks later she stood next to me again in the lesson. How did it go, I asked. In response she started frantically looking through her sheet music. Because it had gone well, except from the double bar at the top of the second page. She didn’t understand the music anymore from that point, the melody was missing. I started to smile and confirmed that something special indeed happened there. She had found the variation!
When you know a song really well, it is much easier to imagine what will have to sound next. You know what has to follow each note, enabling even the technically more difficult parts to be learned. When the lyrics are also familiar, phrasing is more accessible. You will be more aware of the intention of the music and where it is musically logical to breathe. But when you replace the voice by another melodic instrument, your options change.
A song is often carried by the lyrics. The variation is rarely to be found in the notes, while ever-present in the story that is being told. Take away the lyrics, because you don’t sing but play the panflute like me, you have to find other ways to keep the music interesting. You start to vary in sound, articulation, dynamics. And in this case also the actual notes.
Long notes of two beats were replaced by runs of eighth notes. The melody line suddenly had much more movement and colouring. I pointed out the notes that had remained the same compared to the basic melody and played the variation for her. This time, she was able to hear her favourite song among all those notes and her eyes started to sparkle.
A simple melody doesn’t seem like much. But it’s really a colourful butterfly. These small creatures almost disappear into the background when they sit quietly on a stalk. Until they start moving. Carefully they beat their wings a few times, colour and pattern shine in the sun. They fly, where? A butterfly doesn’t choose a straight line – not at all! Graceful curves, unexpected turns, saltos and detours, all to land only 30 centimeters away from the first stalk.
Instrumental music is like that. The basics seem simple; quite nice, but not really remarkable. Until you start to pay attention to the choices the musician makes. You’ll hear things you didn’t expect; for a moment, all your attention goes to the miraculous unfolding of the music in all her colours and nuances. For a moment, time stops and we only have to wonder. You return to the present with a sparkle in your eye, because you’ve found beauty in an unexpected place.