Regels

Muziek is een spelletje. Muzikanten zijn degenen die zich in de spelregels hebben verdiept en actief meedoen. Het publiek, de luisteraars, genieten van een afstand. Als het spel goed wordt gespeeld, is het mooi om te zien en prachtig om te horen. Dan heeft iedereen, zowel spelers als toeschouwers, er plezier van.

Muziek is niet direct het makkelijkste spel om te spelen. Ten eerste heb je te maken met een instrument waar je mee overweg moet kunnen: stem, harp, panfluit, mondharmonica, shakuhachi, marimba, noem maar op. Dan zijn er de regels van de muziek die je gaat spelen. Die verschillen behoorlijk per stijl, land, zelfs per regio. Is het jazz? Is het klassieke muziek? Is het folklore? En uit welk land dan? Alle regels kunnen wijzigen, van ritme tot samenklank, van toonreeksen tot passende versieringen. Gelukkig hoef je niet overal alles van te weten om muziek te kunnen maken, zolang je het onderling maar eens bent over de regels.

Wat muziek misschien wel het mooiste spel maakt om te spelen, is dat het op zoveel manieren kan dat je iedereen bereikt. Er is geen taalbarrière en je kan er op elk niveau iets van maken. Welke stijl of welke instrumenten de muzikanten ook kiezen, als het goed is vormen ze een team. Iedereen draagt zijn of haar steentje bij en krijgt daar ook de ruimte voor. De spelers zetten techniek en kennis in om precies hun verhaal van dat moment te laten horen. Je voelt je gedragen als je speelt en je hoort iets moois ontstaan als je luistert. Op zo’n moment wordt er gebruik gemaakt van de ruimte tussen de regels.

Diezelfde regels kunnen ook verstikken. Als spelen studeren wordt, als muziek maken werk wordt, kan het behoorlijk spaak lopen. In mijn vorige blog had ik het over volwassenen die hun nieuwsgierigheid zijn verloren en de ruimte tussen de regels niet meer zien. Dit gebeurt ook bij musici. Ze oefenen en studeren op toonladders, articulatie, dynamiek, frasering, maatsoorten, stijlfiguren. Uren en uren stoppen ze in de beheersing van hun instrument. Dat doen ze net zolang tot de regels van de stijl en de voorgeschreven techniek zwaarder gaan wegen dan zijzelf. Net zolang tot ze uit het oog verliezen dat de speler eigenlijk de koers uit mag zetten.

Daar heb ik zelf een aantal jaar in vast gezeten. Ik heb serieus overwogen de handdoek in de ring te gooien en een kantoorbaan te zoeken. Zul je altijd zien: juist doordat ik er helemaal klaar mee was, konden de voorschriften die me beklemden het raam uit en was het spelen terug.

De mooiste muziek ontstaat als je tussen de regels door durft te lezen. Debussy begreep niet zoveel van de gamelan die hij ooit hoorde, maar gebruikte de klanken wel als inspiratie voor prachtige composities. Wist hij veel. Dus spring voor je opleiding en persoonlijke doelen door eindeloos veel hoepels die anderen ophouden. Neem vervolgens ook alle tijd en ruimte om je eigen hoepels te maken in alle kleuren van de regenboog, rond, vierkant, een hexagon of een rechte lijn voor mijn part. Blijf spelen, blijf experimenteren en blijf plezier maken.

Welke koers ga jij varen?

Music is a game. Musicians are the people who’ve learned all the rules and are the active players. The audience, the listeners, enjoy from a distance. When the game is played well, it is great to see and beautiful to hear. Everyone, both players and audience, will be having a good time.

Music is not necessarily the easiest game to play. First of all there’s the instrument you have to master, be it voice, harp, panflute, harmonica, shakuhachi, marimba, you name it. Then there are the rules of the music you will be playing. These differ a lot depending on style and country, often even from town to town. Is it jazz? Is it classical music? Is it folklore? And where from? The rules may turn out to be entirely different depending on the answers, from rhythm to harmonies, from scales to fitting ornamentation. Luckily, you don’t have to know all about everything to be able to play music, as long as you agree on the rules among the players.

What makes music possibly the best game to play is that it can be done in so many ways that you are able to reach everyone. There is no language barrier, and you can create something at any level. Whichever style or instruments the musicians choose, when done properly they will always form a team. Everyone contributes their bit and is given room to do so. The players use their technique and knowledge to tell exactly their story of that moment in time. When you are playing, you feel supported. When you are listening, you see the magic happen. At such moments the players are using the space left between the rules.

Those same rules can be suffocating. When playing becomes studying, when making music becomes work, it can result in gridlock. In my last blog I mentioned grown-ups who have lost their curiosity and can no longer see the space between the rules. This also happens to musicians. They practice and study their scales, articulation, dynamics, phrasing, time signatures and style periods. Hour upon hour they put into mastering their instrument. They will do this so thoroughly that the style and prescribed technique become more important than they are themselves. Until they lose sight of the fact that they may actually determine their own course.

I was stuck there for years. At one point I seriously considered giving up being a musician entirely and just get an office job. But of course, the moment I was done with it all was also the moment that the rules that were keeping me down went out the window and I was able to play again.

The best music is created by moving between the rules. Debussy didn’t really understand the Indonesian gamelan he once heard, but he used the soundscape as inspiration for wonderful compositions nonetheless. So jump through the hoops required for your studies or personal goals. Then take your time to create your own hoops in all the colours of the rainbow, in any shape – round, square, hexagonal or a simple straight line for my part. Keep playing, keep experimenting and keep having fun.

Where are you heading?