Dekentje

Voor onze neus staat een liedje in e mineur, een nieuw stukje geïnspireerd op Rusissche volksmuziek. Ik speel het voor. We zingen het samen. We spelen een tweede keer. De tonen vormen een heuse melodie, ook al is het technisch best pittig. Ik merk aan hem dat hij tegelijk trots en verbaasd is: hij maakt muziek! Wat voor gevoel geeft dit lied jou, vraag ik hem. Hij valt stil; zoekt naar de juiste woorden. “Het klinkt gezellig – zo lekker warm onder een dekentje als het buiten donker en koud is. Ja, dat is het.”

Wat een briljante omschrijving van een mineurtoonsoort. Het blijft ver van de standaard termen als verdrietig of treurig. Het is juist opbeurend, intiem en kostbaar: met deze klanken ben je warm en veilig binnen.

Door een open vraag te stellen krijgt de ander de kans zelf na te denken. Ik moet me er soms van weerhouden het geijkte antwoord in te vullen, wat met tijdsdruk en lesdoelen soms best lastig is. Maar wat een resultaat: mineur met alle sombere connotaties is weer de aeolische modus, een van de vele toonladdersoorten om muziek in te laten klinken. Het antwoord van mijn leerling maakt mij als docent daarmee een stukje wijzer.

Wel bekeken zijn mineur klanken heel rijk aan betekenis. Het past bij alle gevoelens die je niet direct van de daken schreeuwt, maar waar je wel helemaal in op kan gaan. Misschien is het stil verdriet, heimwee of gemis. Misschien wel verlangen, hoop, of geluk. Het zijn stuk voor stuk emoties die je om je heen legt als een warme deken, omdat je het helemaal wil doorvoelen voor je ze een plekje geeft en verder gaat.

Waar ik me die les ook prettig over heb verwonderd is de vaardigheid van een 10-jarige om niet alleen muziek te maken, maar er ook een gevoel bij te ervaren en dit onder woorden te brengen. Ik weet dat muziek maken hierin een grote rol vervult. Je moet de technische aspecten van je instrument beheersen en het is je taak als speler om er een boodschap aan te koppelen. Zo worden er tussen de linker- en de rechterhersenhelft met ieder lied dat je speelt sterkere verbindingen gelegd.

Je kunt noten op papier verklanken of een melodie in je hoofd de buitenwereld in sturen. Dat doe je met een bepaalde intentie die richting geeft aan hoe je blaast, hoe je articuleert, hoe sterk je speelt, waar je wacht en waar je vaart maakt. Je vertelt je verhaal, van samen binnen bij de haard of juist van eenzaam door het raam naar binnen kijken. Om dat goed te kunnen doen, is het van belang dat je er beelden of woorden bij hebt. Deze jongen heeft dat nu en dat maakt mij gelukkig (stilletjes, in een prettig aeolische stemming).

Ik heb er bovendien vertrouwen in dat leerlingen als hij hun vaardigheden uit de muziekles meenemen naar andere aspecten van hun leven. Dat ze naar anderen toe aanvoelen waar ze vaart kunnen maken of juist beter even wachten. Dat ze hun gevoelens leren herkennen en verwoorden. Dat ze de tijd nemen naar dat gevoel te luisteren, zodat ze het mettertijd kunnen plaatsen. En dat ze muziek tot hun beschikking hebben wanneer woorden tekort schieten, als een deken van warmte.

In front of us is a song in e minor, a new piece inspired by Russian folk music. I play it as an example and then we sing it. Finally, we play the song together. The notes shape themselves into an actual melody, even though it is technically quite challenging. I can tell he is both proud and surprised: he’s making music! How does this song make you feel, I ask him. He falls silent; is looking for the right words. “It sounds comfortable and cosy – nice and warm under a blanket when it’s dark and cold outside. Yes, that’s it.”

What a brilliant description of a minor key. It steers clear of standard terms like sad or sorrowful. It is actually cheering, affectionate and valuable: with these sounds you are warm and safe inside.

Asking an open question gives the other person the opportunity to think for themselves. I sometimes have to stop myself from prompting the customary answer, which can be difficult due to time pressure and teaching objectives. But what a result: minor with all its somber connotations has returned to its status of the aeolian mode, one of the many types of scales that can be used for music. Really, my student’s answer made me a wiser teacher.

For minor keys carry a wealth of meaning. They accommodate all those emotions that you do not shout from the rooftops, but can get lost in completely. Maybe it’s sadness, homesickness, loss. Maybe it’s longing, hope, happiness. They’re all emotions that you wrap around yourself like a warm blanket, because you want to immerse yourself in them before you store them away and move on.

What also pleasantly surprised me in this particular music lesson was the skill of a ten-year-old to not only play music, but also to experience an emotion while playing and then to put that into words. I know music has a big part in this. You need to have technical skills to play your instrument and it is your job as a musician to convey some kind of message. This creates stronger connections between the right and left hemispheres of the brain with every song you play.

You can put sound to notes on paper or play a melody that’s in your head for others to hear. You do this with a certain intention which gives direction to the way you blow, how you articulate, how strong you play, where you wait and where you speed up. You tell your story of togetherness in front of a warm fire or of loneliness looking in from the outside. To be able to do this well, you need images or words to shape your sound. This boy has this skill at his disposal now and that makes me happy (quietly, in a nice aeolian mood).

I also believe these students will take their skills from the music lessons and apply them to other aspects of their lives. They will sense when it is right to speed things up or better to slow down. They will learn to recognise their feelings and be able to voice them. They will be more inclined to give their emotions their proper place and not overlook them. And when words fail, they will have music at their disposal like a blanket of warmth.